Κυριαρχία: το νόημα και η σημασία της για εμάς σήμερα

Η λαϊκή κυριαρχία αποτελει θεμέλιο του πολιτεύματος, μας λέει το Συνταγμα της Ελλάδας (Αρθρο 1, παρ. 2). Μας λέει επίσης οτι ο λαός ειναι η πηγή όλων των εξουσιών οι οποίες υπάρχουν για το καλο του λαου και του έθνους (Αρθρο 1, παρ. 3). Παρ’ ολα αυτα ομως, ο λαός υποφέρει απο τον τροπο που ασκούνται οι εξουσίες και, το έθνος απειλείται με πνευματική και φυσικη εξόντωση. Πως εξηγείται αυτη η παράλογη κατάσταση; Γιατι ενω οι εξουσίες υπάρχουν υπέρ του λαου και του έθνους καταλήγουν να ασκούνται εναντίον του;Νομίζω οτι, πέρα απο τα ζητήματα ικανότητας και ηθικής που εγείρονται σχετικα με όσους διαχειρίζονται τα δημοσια αξιώματα, ο βασικοτερος λόγος για τον οποίο οι εξουσίες καταλήγουν να ασκούνται εναντίον του λαου και του έθνους, ειναι το γεγονός οτι οι εξουσίες ΔΕΝ ασκούνται απο τον ίδιο τον λαο. Οι εξουσίες «ασκούνται οπως ορίζει το Συνταγμα» οχι απο τον λαο, αλλα απο συγκεκριμένα όργανα που υποτίθεται οτι αντιπροσωπεύουν τον λαο και εκφράζουν την βούληση του.

Το Συνταγμα λοιπόν, οχι μονο δεν παρέχει στον λαο τα εργαλεία να εκδηλώνει την κυριαρχία του, αλλα νομιμοποιεί την αρπαγή της κυριαρχίας του την οποία διανέμει στην Κυβέρνηση, την Βουλη, τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και τα Δικαστήρια (Αρθρο 26). Ετσι ο λαός αποκλείεται συνταγματικως α) απο το να ασκει ο ιδιος απευθείας την κυριαρχία του, β) απο το να ρυθμίζει τον τροπο με τον οποίο τα πολιτειακα όργανα θα ασκούν την κυριαρχία του και γ) απο τον έλεγχο εκείνων που ασκούν την κυριαρχία του για λογαριασμό του. Συνεπώς ο λαός κατέχει μια κυριαρχία η οποία έχει τόσο διαστρεβλωθει, ώστε καμμια σχέση να μην έχει ουτε με το εννοιολογικο της περιεχόμενο αλλα ούτε και με την Δημοκρατία, αφου ο λαός ούτε ο ιδιος μπορει αυτοπροσώπως να την ασκήσει, ούτε να ρυθμίσει τον τροπο που τα διάφορα όργανα θα την ασκήσουν, αλλα ούτε και να ελέγξει αυτούς που την ασκούν.

Αν ο λαός ομως ήταν πράγματι κυρίαρχος, θα επέλεγε ο ιδιος πως θα μετουσιωνοταν η θεσμικη του ισχύς σε πραγματικη πολιτικη δύναμη που επιβάλλει την βούλησή της. Αυτήν την μετουσίωση ο λαός την επιτυγχάνει μόνο όταν α) επιλέγει πόση κυριαρχία ασκει απευθείας ο ιδιος και με ποιο τροπο (βλ. Υποχρεωτικη Λαϊκή Επικύρωση), β) ρυθμίζει ετσι την λειτουργία των πολιτειακων οργάνων (Βουλη, Κυβέρνηση κτλ), στα οποία έχει επιλέξει να αναθέσει κομμάτια της κυριαρχίας του, ώστε να ενεργούν προς όφελος του και γ) ελέγχει τα άτομα που αναλαμβάνουν τα αξιώματα των πολιτειακων οργάνων με τα οποία ασκείται η κυριαρχία. Όταν ο λαός κάνει ολα τα παραπάνω, έχει τον τροπο να αξιοποιεί την πολιτειακη δύναμη που του εξασφαλίζει η θεσμικη κυριαρχία του, ωστε να προβαίνει στις κατάλληλες διορθωτικές κινήσεις που όχι μονο βελτιωνουν την κατάσταση του, αλλα αποκλείουν και το ενδεχόμενο να παρουσιαστούν οι ίδιες ανωμαλίες στο μελλον. Αυτο σημερα δεν μπορούμε να το κάνουμε με το ισχύον Συνταγμα. Ειμαστε υποχρεωμένοι να υπάκουμε στις εντολές εκείνων που άρπαξαν την κυριαρχία μας και να υπομένουμε τις συνέπειες των εντολών αυτών, χωρις να μπορούμε να κάνουμε θεσμικα κάτι για αυτο.

Για να ειναι λοιπόν ο λαός πράγματι κυρίαρχος της πολιτείας του και να ασκούνται οι εξουσίες για το καλο του δεν αρκει να προβλέπεται κάτι τέτοιο σε δυο γραμμές ενος συνταγματικου κειμένου και στην συνέχεια να ακυρώνεται απο τις υπόλοιπες συνταγματικές διατάξεις. Θα πρεπει η κυριαρχία να αναγνωρίζεται και να κατοχυρώνεται στο Συνταγμα ως η πραγματική δύναμη που επιτρέπει στον λαο να την ασκει οπως ο ιδιος κρίνει οτι ειναι καλύτερο για αυτόν.

Θα μπορούσαμε άρα, να ορίσουμε την κυριαρχία του λαου στην πολιτεία του, ως την απόλυτη και υπέρτατη πολιτειακη εξουσία που κατέχει και ασκει ΜΟΝΟ ο λαός, με την οποία μεριμνά ώστε ολόκληρο το πολιτειακο οικοδόμημα με τους θεσμούς, τις λειτουργίες και τα όργανα του, να λειτουργεί πράγματι ΥΠΕΡ του λαου και του έθνους.

Αυτού του είδους την κυριαρχία την κατέχει ο λαός όταν εξασφαλίζει την δύναμη να:

1) Δημιουργει ΣΥΝΤΑΓΜΑ:
Ο λαος δημιουργεί ο ιδιος το Σύνταγμα με το οποίο εγκαθιδρύεται η συνταγματική και έννομη τάξη της πολιτείας, κάτω από την οποία επιθυμούν να διαβιούν οι πολίτες.
2) Επιλέγει τις ΕΞΟΥΣΙΕΣ:
Επιλέγει ο ιδιος ο λαός τις πολιτειακές λειτουργίες με τις οποίες θα ασκήσει την κυριαρχία του (νομοθετικη, εκτελεστικη κτλ.).
3) Ορίζει τα ΟΡΓΑΝΑ για την άσκηση των ΕΞΟΥΣΙΏΝ:
Ορίζει ο ιδιος ο λαός με ποια πολιτειακα όργανα θα ασκήσει τις λειτουργίες της πολιτείας (Βουλή, Δικαστήρια κτλ.).
4) Ορίζει τον θεσμικο ΡΟΛΟ κάθε οργάνου της πολιτείας:
Ορίζει ο ιδιος ο λαός τις αρμοδιότητες και τα όρια κάθε πολιτειακού οργάνου (ποιός εισηγείται, ποιος ψηφίζει, ποιος ελέγχει την νομιμότητα).
5) ΕΞΟΥΣΙΑΖΕΙ ΑΠΌΛΥΤΑ ολα τα παραπάνω:
Αναδιαμορφώνει, καταλύει και αναδημιουργεί απο την αρχη ο ιδιος ο λαός ολα τα παραπάνω κατα το δοκούν, είτε για να βελτιωσει την αποδοση τους επειδή δεν λειτούργησαν οπως ήλπιζε, είτε επειδή θεωρεί οτι βρήκε τον τρόπο να λειτουργήσουν ακόμα πιο αποτελεσματικά.

Με αλλά λόγια, όταν ο λαός ειναι κυρίαρχος κατέχει μια σειρα απο θεσμικές δυνατότητες που τον καθιστούν ικανό να διαμορφώνει την πολιτεία του ακριβώς οπως την θέλει. Όντας κυρίαρχος ο λαός, δημιουργεί και θεσπίζει το Συνταγμα του, επιλέγει τις εξουσίες με τις οποίες θεωρεί οτι μπορει καλύτερα να ασκήσει την κυριαρχία του, ορίζει με ποια όργανα θα ασκηθεί η κάθε μια απο τις εξουσίες που έχει επιλέξει και μάλιστα ορίζει και επακριβώς ποιες αρμοδιότητες θα έχει το κάθε όργανο της νομοθετικής, εκτελεστικής κτλ. εξουσίας.

Κατα αυτόν τον τροπο ο λαός έχει την θεσμικη δυνατότητα να αυξάνει ή να μειώνει τις εξουσιες με τις οποίες ασκει την κυριαρχία του, να συγκροτεί τον ίδιο τον εαυτο του ή μέρος αυτου σε πολιτειακο όργανο που ασκει άμεσα εξουσία, να διανέμει τις αρμοδιότητες στα διάφορα πολιτειακα όργανα και να ρυθμίζει ετσι πόση εξουσία διαχειρίζεται το κάθε ένα από αυτά. Τελος, μπορει ολα τα παραπάνω να τα διαμορφώνει συνεχώς ο λαός κατα τέτοιο τροπο, ώστε να συμφωνούν τόσο με τον βαθμό πολιτικής ενεργοποίησης και υπευθυνοτητας που τον χαρακτηρίζει όσο και με τις εκάστοτε κοινωνικο-πολιτικές συνθήκες ή συγκυρίες.  

Όποιο λοιπόν κι αν ειναι το πρόβλημα που προκύπτει κατα την (δυσ)λειτουργία του πολιτεύματος, ο λαός ως κυρίαρχος θα πρεπει πάντοτε, εφόσον έχει την αντίληψη και την βούληση, να εχει και τα θεσμικά εργαλεία να προχωρά στις διορθωτικές θεσμικές αλλαγές, όπου κρίνει οτι χρειάζονται.

Για παράδειγμα, έστω οτι ο λαός έχει παραχωρήσει πλήρως την αρμοδιότητα άσκησης νομοθετικού έργου σε ενα αντιπροσωπευτικό όργανο, την Βουλη, και το όργανο αυτο καταπατά κατ’εξακολουθηση την λαϊκή βούληση. Τότε ο λαός, εφόσον ειναι κυρίαρχος, πρεπει να έχει το θεσμικο εργαλείο (τον επίσημο κ νόμιμο τροπο δηλαδη) με το οποίο θα ανακαλέσει τις νομοθετικές αρμοδιότητες που παραχώρησε στην Βουλη. Σε αυτην την περίπτωση, έχει την επιλογη είτε π.χ. να τις συγκεντρώσει στα χέρια του και να αναθέσει στην Βουλη νέες αρμοδιότητες ή ακομα και να την καταργήσει τελείως και να δημιουργήσει ενα νέο πολιτειακο όργανο στην θέση της με το οποίο θα ασκει ο ιδιος ο λαός ή μέρος του λαου απευθείας το νομοθετικο έργο. Το ίδιο ισχύει για ολόκληρο το πολιτειακο οικοδόμημα. Ολες οι πολιτειακές λειτουργίες, τα πολιτειακα όργανα και οι αρμοδιότητες που αναθέτονται σε αυτα, υπόκεινται στην κυριαρχία του λαου και οφείλουν να προσαρμοζονται με τέτοιο τροπο ώστε οι εξουσίες να ασκούνται πάντα υπέρ του λαου.

Συμπεραινουμε λοιπόν, οτι όταν ο λαός ειναι κυρίαρχος:

Δεν υπάρχει κάτι που να απαγορεύεται να κάνει.
Δεν υπάρχει κάτι ή κάποιος έξω απο τον ίδιο και την βούληση του που να του υπαγορεύει ή να του επιβάλλει πώς να διαμορφώσει την πολιτεία του.
Δεν υπάρχει κατάσταση, δυσλειτουργία ή πολιτειακη ανωμαλία που να μην μπορει να διορθώσει.
Δεν υπάρχει κάτι που να ειναι μόνιμο και σταθερό για παντα, πέρα απο την διαρκή δυνατότητα του λαου να τα διαμορφώνει ολα σύμφωνα με την βούληση του.

Για να ειναι λοιπόν ο λαός Κυρίαρχος, πρεπει τελικα να έχει την δυνατότητα της διαρκούς αυτοθεσμισης. Να εχει δηλαδη την δυνατοτητα να θεσπιζει ο ιδιος ο λαός ολόκληρη την λειτουργία της πολιτείας (εξουσίες, όργανα και αρμοδιότητες) σύμφωνα με την βούληση του.Αυτό είναι το ζητούμενο για εμάς τους Έλληνες σήμερα. Για αυτό το ιδανικό καλούμαστε να αγωνιστούμε. Όσο πιο γρήγορα το κατανοήσουμε τόσο το καλύτερο.

Αναστάσιος Π. Συριανος